Η Αλεξάνδρεια του Καβάφη…

Με αφορμή μια σχολική εργασία που μας δόθηκε σε σχέση με τον Κ.Π.Καβάφη και τι σημαίνει γι’αυτόν η Αλεξάνδρεια όπως αυτή φαίνεται μέσα από την ποίησή του και μετά από την παρακολούθηση ενός σχετικού βίντεο από το αρχείο της ΕΡΤ με τίτλο «Αλεξάνδρεια-Κ.Π. Καβάφης» έγραψα κι εγώ κάτι για την καβαφική Αλεξάνδρεια .
Πραγματικά αξιοθαύμαστος είναι ο πνευματικός δεσμός του Καβάφη με την πόλη της Αλεξάνδρειας. Το γεγονός ότι ένα μεγάλο (αν όχι το μεγαλύτερο) ποσοστό των ποιημάτων του αναφέρεται είτε άμεσα είτε έμμεσα στην Αλεξάνδρεια , κάνει ξεκάθαρο σε κάθε αναγνώστη αυτό το μοναδικό δεσμό. Και το ερώτημα παραμένει. Τι σημαίνει τελικά αυτή η πόλη με το λαμπρό παρελθόν, -αυτό το κοσμοπολιτικό κέντρο κατά τα ελληνιστικά χρόνια- για τον Καβάφη; Θα προσπαθήσω όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι να το ερμηνεύσω, αν και φοβάμαι μήπως η προσέγγισή μου περιέχει κάποια λάθη. Αλλά από την άλλη, αυτή είναι η άποψή μου πάνω στο θέμα ακόμη κι αν δεν είναι η σωστή. Γι’ αυτό θα ήθελα και τη γνώμη σας!
Η Αλεξάνδρεια λοιπόν για τον Καβάφη καταλαμβάνει για μένα αναμφίβολα το μεγαλύτερο μέρος στην καρδιά του. Αποτελεί γι’αυτόν τη μητέρα-πατρίδα που τον ανέθρεψε και οι αναμνήσεις που έχει συλλέξει από τα παιδικά του κιόλας χρόνια είναι τόσο έντονες που τον κατακλύζουν και δεν επιτρέπουν στο μυαλό να λησμονήσει. Όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως έχουν την αίσθηση ότι ανήκουν κάπου, ότι έχουν μια ιδιαίτερη πατρίδα. Αυτό λοιπόν είναι και το συναίσθημα που κυριαρχεί στην ψυχή του Καβάφη για την Αλεξάνδρεια. Και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η Αγγλία και η Κωνσταντινούπολη-πόλεις στις οποίες ο Καβάφης εγκαταστάθηκε για αρκετά χρόνια λόγω σπουδών-δεν κατάφεραν να κλέψουν τη θέση που κατείχε η Αλεξάνδρεια στην καρδιά του παρά το δικό τους μεγαλείο.
Γι’ αυτόν η Αλεξάνδρεια είναι η ίδια η έμπνευση προσωποποιημένη, είναι ο ήχος των επιβλητικών κυμάτων που συνθλίβουν με ορμή τα βράχια της θάλασσας. Είναι ο άνεμος που φυσώντας δίνει μια ξεχωριστή πνοή στην πόλη και προσκαλεί τα πανιά των πλοίων στο δικό του χορό. Είναι οι γνώριμες μυρωδιές που αναδύονται από τα στενά σοκάκια και το περήφανο πέταγμα των γλάρων στο λιμάνι. Ίσως ακόμη να είναι οι καθημερινοί ρυθμοί ζωής, ο ήχος των ζαριών από κάποιο τάβλι στο καφενείο της γειτονιάς, η ευωδιά του φρεσκοψημένου καφέ, ο απογευματινός ήλιος που αιμορραγεί το τελευταίο φως της ημέρας.
Ίσως από την άλλη η Αλεξάνδρεια με όλα τα παραπάνω να ήταν η μόνη που τον αποδέχτηκε και τον έκλεισε στην αγκαλιά της-σαν ένα μικρό παιδί που γυρεύει παρηγοριά στη ζεστασιά της μητέρας του-,γι’ αυτό που ήταν , όταν δεν έβρισκε αποδοχή από την υπόλοιπη κοινωνία. Μια κοινωνία που ποτέ δε διστάζει να δείχνει το σκληρό πρόσωπό της ακόμη και σε όσους το έχουν πραγματική ανάγκη. Ίσως επίσης να τον γοήτευε το γεγονός ότι όλη η σοφία του τότε κόσμου είχε συγκεντρωθεί σε μια πόλη, σε μια βιβλιοθήκη. Στη λαμπρή βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας.
Συνοψίζοντας θα έλεγα πως η Αλεξάνδρεια υπήρξε για τον Καβάφη πηγή έμπνευσης, παρηγοριά, ίσως μια δεύτερη μητέρα που αποδέχεται τα παιδιά της με όλες τους τις ιδιαιτερότητες. Αλλά πάνω απ’ όλα υπήρξε η πατρίδα του. Η μία και μοναδική του πατρίδα που τον ανέθρεψε και του χάρισε έστω και λίγη από την αμέριστη σοφία της. Που του δίδαξε αξίες και ιδανικά και γι’ αυτό ο Καβάφης ποτέ δεν την ξέχασε. Αντιθέτως, φρόντιζε να εμπλουτίζει την ποίησή του με λίγη από τη μαγεία της. Έτσι που κάθε φορά θα της απέδιδε το δικό του φόρο τιμής. Όχι τόσο επειδή το θεωρούσε ίσως υποχρέωση αλλά επειδή βαθιά μέσα του αυτή η γλυκιά φωνή που καθοδηγεί όλους τους ανθρώπους-η ηχώ της συνείδησης-τον ωθούσε στο να το κάνει. Γι’ αυτό και η Αλεξάνδρεια θα του ανήκει πάντοτε. Θα παραμείνει χαραγμένη στη χρυσή περγαμηνή της αιωνιότητας ως «Η Αλεξάνδρεια του Καβάφη»…….

Σοφία Σπυράκου Α΄4